اگر ذوب آهن اصفهان نبود صنعت فولاد ایران به چه سویی می‌رفت؟
فولاد به دلیل نیاز به مجموعه‌ای از فعالیت‌های زیرساختی در چرخه زنجیره تأمین، از جمله مهم‌ترین صنایعی است که زیربنای توسعه صنعتی و اقتصادی در کشورهای پیشرفته به شمار می‌رود. با توجه به این موضوع نقش اولین کارخانه فولادی در یک کشور دوچندان مهم می‌شود. با توجه به این موارد، ذوب آهن به عنوان قدیمی‌ترین و اولین کارخانه فولادی کشور نقش به سزایی در صنعت فولاد و همچنین رشد اقتصادی کشور داشته و شاید بتوان عنوان کرد که ایران با ذوب‌آهن وارد دوران صنعتی شده است. در این مقاله کارشناسان فولادینو به عنوان مرجع قیمت مقاطع فولادی به بررسی دلایل اهمیت ذوب آهن اصفهان پرداخته‌اند و بررسی کرده‌اند که صنعت فولاد کشور بدون ذوب آهن در چه مسیری قرار می‌گرفته است.
قدیمی‌ترین کارخانه فولادی کشور
همان‌طور که گفتیم ذوب آهن قدیمی‌ترین تولیدکننده مقاطع فولادی کشور مانند میلگرد و تیرآهن است. این کارخانه با توجه به ممانعت کشورهای پیشرفته از داخلی شدن صنعت فولاد در نهایت پس از عقد قرارداد با کارشناسان شوروی در سال 1346 عملی شد و با تلاش و فداکاری دلسوزان کشور پس از 4 سال از زمان کلنگ زنی، به بهره‌برداری رسید. به این ترتیب دوران نوینی در اقتصاد ایران شروع شد و از آن پس ایران عملاً می‌توانست خود را از کشورهای صاحب صنعت فولاد بداند. از این رو بسیاری از فعالان حوزه فولاد، کسب‌وکار خود را مدیون این مجتمع می‌دانند. با توجه به اهمیت این کارخانه قیمت بسیاری از مقاطع فولادی در بازار نیز تحت تأثیر محصولات ذوب آهن قرار دارد. از مهم‌ترین محصولات این کارخانه می‌توان به قیمت میلگرد اصفهان و قیمت تیرآهن در سایت فولادینو اشاره کرد. در ادامه به سایر تأثیرات صنعتی و اقتصادی احداث ذوب آهن اصفهان در ایران می‌پردازیم.
تبدیل اصفهان به قطب صنعت فولاد
هرچند امروزه با توجه به کمبود منابع آبی و خشک شدن زاینده رود، در مورد مکان‌یابی کارخانه ذوب آهن و فولاد مبارکه انتقادهایی شده است اما از دلایل آن زمان ساخت ذوب آهن در اصفهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دور بودن از آسیب‌های احتمالی در مرزها
- قرارگیری در کنار معادن و نزدیکی به اکثر شهرها
- مجاورت با زاینده رود
هرچند اصفهان پیش از ساخت ذوب آهن نیز مرکز پیشه‌وران صنعتی کوچک بود اما با احداث ذوب آهن به مرکز فولاد کشور تبدیل شد. چرا که این کارخانه به صنایع کوچک و بزرگ دیگری نیاز داشت تا چرخه زنجیره تأمین مورد نیاز از سنگ آهن تا مقاطع فولادی نهایی را کامل کند. به این ترتیب معادن و کارخانه‌های کوچک و بزرگ دیگری در اصفهان مانند فولاد مبارکه، فولاد سبا و … شکل گرفتند و این استان را به قطب تولید فولاد در کشور تبدیل کردند.
توسعه صنعت فولاد در استان‌های هم‌جوار
تأثیر کارخانه ذوب آهن اصفهان تنها به استان اصفهان ختم نمی‌شود و نقش بسزایی از حیث توسعه معادن و ساخت واحدهای صنعتی در استان‌های هم‌جوار ایفا کرد. از جمله مهم‌ترین این شرکت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فولاد میبد یزد و احداث یک کوره بلند ۵۰۰ مترمکعبی برای تولید چدن
فولاد مبارکه برای تولید ۵ میلیون تن فولاد و واحدهای فولادی دیگر در قالب:
- فولاد سبا در جوار ذوب آهن با ۷۰۰ هزار تن تولید.
- فولاد خراسان با ۵۵۰ هزار تن.
- فولاد میانه برای تولید ۵۵۰ هزار تن آرماتور.
فولاد خراسان و فولاد خوزستان با انتقال دانش و اعزام نیروی انسانی ماهر از کارخانه ذوب آهن
قروه و همدان با تولید 70 تن چدن و نقش تأمین‌کننده خوراک (کک وآگلومره) مورد نیاز کارخانه ذوب آهن
فولاد آلیاژی یزد با اعزام نیروی انسانی ماهر از کارخانه ذوب آهن و انتقال دانش
توسعه زیربنایی و اقتصادی در کشور
کارخانه ذوب آهن، سال‌هاست که ایران را از واردات آهن و بسیاری از مقاطع فولادی بی نیاز کرده و باعث بازگشت منابع ارزی حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور شده است. همچنین به دلیل دارا بودن تکنولوژی تبدیل مواد خام به محصول نهایی باعث کاهش صادرات و خام فروشی معادن و حاشیه سود کم می‌شود. به اضافه به دلیل برخورداری از مواد اولیه، دسترسی به سوخت و نیروی انسانی توانسته با توسعه معادن، بنادر و واحدهای صنعتی باعث توسعه اقتصادی و زیربنایی بسیاری از شهرهای اطراف اصفهان شود. از جمله این موارد می‌توان به کشف و استخراج معادن زغال‌سنگ در کرمان، شاهرود، طبس و همچنین معادن سنگ آهن در یزد اشاره کرد. همچنین برنامه این کارخانه برای تولید آرک‌های معدنی می‌تواند تأثیر بسزایی در ایمن‌سازی صنایع مرتبط با معادن داشته باشد. به طورکلی افزایش درامدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی، ایجاد اشتغال و کمک ارزی به تأمین نیازهای وارداتی را می‌توان مهم‌ترین تأثیرات ذوب آهن در اقتصاد کلان کشور دانست.
دانش داخلی و تربیت نیروی انسانی متخصص
کارخانه اصفهان از ابتدای تأسیس در سال 1350 با هدف و برنامه‌ریزی برای تربیت نیروی متخصص داخلی درکنار متخصصان خارجی شروع به فعالیت کرد. تجربه 50 ساله در این زمینه باعث شده است که نیروی متخصص کارخانه ذوب آهن در توسعه بسیاری از شرکت‌های فولادی کشور نقش‌آفرینی کنند. همچنین دست‌یابی به تکنولوژی‌های بومی مانند طرح قائم به عنوان تولید آهن اسفنجی در کنار روش‌های متداول دنیا از دیگر خدمات ذوب آهن به چرخه فولاد کشور است.
تأثیر بر مسکن و سایر صنایع
امکان ساخت تجهیزات ساختمانی پیش ساخته در کنار تولید استانداردترین مقاطع فولاد ساختمانی کشور مانند انواع تیرآهن نظیر تیرآهن بال پهن و انواع میلگردها باعث شده است که توسعه صنعت مسکن و ساختمان‌سازی کشور به شرکت ذوب آهن بسیار مدیون باشد. افزایش سرعت ساخت‌وساز، کاهش قیمت تمام شده مقاطع ساختمانی و افزایش ایمنی از جمله این موارد هستند. به عنوان نمونه می‌توان به افزایش مقاومت زلزله مقاطع فولادی ذوب آهن از 7 ریشتر به بالای 8 ریشتر اشاره کرد. امروزه با گسترش بیشتر صنعت فولاد در کشور، کارخانه ذوب آهن در برنامه جدید به سمت تولید محصولات صنعتی و ارزش‌آفرین مانند بررسی و ساخت انواع آلیاژها روی آورده است تا علاوه بر ساخت‌وساز به توسعه سایر صنایع در کشور نیز کمک کند.
تأثیر بر صنعت راه آهن
مجتمع ذوب آهن به عنوان تنها تولیدکننده انواع ریل فولادی در غرب آسیا نقش مهمی در توسعه مترو و خط راه آهن کشور داشته و در سال‌های تحریم ایران را بی نیاز از واردات این محصول کرده است.
سخن پایانی
کارخانه ذوب آهن را می‌توان تأثیرگذارترین مجتمع در توسعه صنعت فولاد کشور دانست. البته شاید تنها نکته منفی این کارخانه را مشکلات آبی در زاینده رود و ایجاد برخی آلودگی‌های زیست محیطی در منطقه دانست. با این حال تصور توسعه صنعتی و اقتصادی کشور بدون وجود کارخانه ذوب آهن بسیار دشوار خواهد بود. با توجه به کیفیت بالا، مقاطع فولادی ذوب آهن متقاضیان بالایی در بازار دارد و این مورد گاها خرید تیرآهن و میلگرد اصفهان را دشوار می‌کند. برای سهولت در خرید محصولات ذوب آهن می‌توانید به سایت فولادینو مراجعه نمایید.
منبع
